نیک بلاگ

هنرنوازی (پشتیبانی مالی و معنوی هنر) در ایران دوران قاجار (1975- 1925) شاهد فرازونشیب‌های برجسته‌ای بود. عناصری مانند دسترسی به مواد نقاشی، مدارس هنری تازه گشوده شده‌، پشتیبانی مالی آموزش در مدرسه‌های هنری و کار برای روزنامه‌ها و ناشران همه به هنرمندان کمک کرد تا خودکفاتر شوند و در جایگاه خود در رابطه با هنرنوازان بیشتر جا بیفتند. چنین دگرگونی‌هایی شمار و گونه‌ی هنرنوازان را افزایش داد. برای نمونه، طبقه‌ی متوسط، به خرید نگاره‌های چاپ سنگی (لیتوگرافی) و عکسهایی دست زد که به چشم همگان بسیار زیبا می‌نمود. پیامدش به وجود آمدن علاقه ایرانیان به نقاشی واقع‌گرای اروپایی شد که در آن زمان از نقاشی سنتی برتر دیده ‌می‌شد. به عکس، هنرنوازان اروپایی به دنبال کارهای هنری سنتی و باستانی بودند. علاقه آنها برخی از هنرمندان را تشویق کرد تا سبک سنتی نگارگری دست‌نوشته‌ها را از نو زنده کنند و برداشت تصویری اروپایی را در سبک ایرانی (که به مینیاتور ایرانی نامدار بود) جای دهند و به این ترتیب سبک تازه‌ای بیافرینند. 

1. مقدمه

نیروی هنرنوازی در رهبری هنرمندان و در نتیجه در شکل بخشیدن به هنر در ایران در دوران قاجار (1175- 1304) را نمی ‌توان نادیده گرفت. بهترین استادان هنر آن دوران زندگی خود را در دربارهای شاهان و با کار سفارشی می‌گذراندند تا دهه‌های پایانی سده‌ی نوزدهم که کمال‌الملک، هنرمند دربار ناصرالدین‌ شاه و مفظرالدین شاه دربار را ترک کرد و شروع به نقاشی روی بومهای سفارشی و غیرسفارشی کرد. شاید او نخستین نقاش درباری بود که دربار را ترک کرد و کارگاه نقاشی مستقلی برای خود به راه انداخت.(1) عناصری مانند دسترسی به مواد نقاشی، مدارس هنری تازه گشوده شده‌، پشتیبانی مالی آموزش در مدرسه‌های هنری و کار برای روزنامه‌ها و ناشران همه به هنرمندان کمک کرد تا خودکفاتر شوند و در جایگاه خود در رابطه با هنرنوازان بیشتر جا بیفتند. پیامد اصلی این جریان، پیدایش فردگرایی در میان هنرمندان پابه‌پای نیازهای جامعه‌ی ایرانی و علاقه‌ی هنرنوازان بود.